Trong bức tranh tài chính quý 2 năm 2025, ngành ngân hàng Việt Nam một lần nữa khẳng định vị thế “đầu tàu” khi hàng loạt các tên tuổi lớn công bố kết quả kinh doanh với những con số lợi nhuận ấn tượng, thậm chí đạt mức kỷ lục. Sự “thức tỉnh” này của nhóm cổ phiếu trụ cột đang thu hút mạnh mẽ sự chú ý của các nhà đầu tư lâu năm, nhưng điều quan trọng hơn cả là mổ xẻ đâu là động lực thực sự đằng sau những con số tỷ đô ấy, để đánh giá tiềm năng tăng trưởng bền vững và chất lượng lợi nhuận.
Kết thúc quý 2, nhiều ngân hàng đã cho thấy sự bứt tốc mạnh mẽ, vượt trội so với kỳ vọng của thị trường. Vietcombank (VCB), một trong những “ông lớn” dẫn đầu, ghi nhận mức tăng 9% lợi nhuận trước thuế trong quý 2. Đáng chú ý, động lực chính cho sự tăng trưởng này được tiết lộ là nhờ vào việc giảm mạnh chi phí dự phòng rủi ro tín dụng. Điều này gợi mở về một sự cải thiện đáng kể trong chất lượng tài sản, hoặc ít nhất là sự tự tin của ban lãnh đạo về khả năng thu hồi nợ xấu trong bối cảnh kinh tế phục hồi. Việc giảm trích lập dự phòng không chỉ trực tiếp “đẩy” lợi nhuận lên cao mà còn ngụ ý rằng các khoản nợ xấu tiềm ẩn đã được xử lý hiệu quả hơn hoặc đã được bao phủ đầy đủ trong các giai đoạn trước.
Không kém cạnh, Sacombank (STB) gây ấn tượng với mức tăng 36% lợi nhuận trước thuế trong quý 2. Sự tăng trưởng này được lý giải là nhờ vào việc kiểm soát tốt chi phí hoạt động. Trong một môi trường kinh doanh đầy cạnh tranh, khả năng tối ưu hóa chi phí vận hành, cải thiện tỷ lệ chi phí trên thu nhập (CIR) là một yếu tố then chốt, thể hiện hiệu quả quản trị nội bộ và năng lực số hóa của ngân hàng. Khi chi phí được quản lý chặt chẽ, ngay cả khi thu nhập lãi thuần hoặc các nguồn thu khác tăng trưởng ở mức vừa phải, lợi nhuận vẫn có thể bùng nổ, mang lại sự vững chắc cho kết quả kinh doanh.
VietinBank (CTG) còn mang đến một bất ngờ lớn hơn với lợi nhuận quý 2 tăng gần 80%, giúp ngân hàng này giữ vững ngôi á quân về lợi nhuận trong nửa đầu năm. Mức tăng trưởng đột biến này có thể đến từ sự kết hợp của nhiều yếu tố: tăng trưởng tín dụng mạnh mẽ trong phân khúc khách hàng chất lượng cao, khả năng quản lý tài sản nợ – tài sản có hiệu quả để tối ưu biên lãi thuần (NIM), cùng với việc kiểm soát tốt chi phí hoạt động hoặc có những khoản thu nhập bất thường từ việc thoái vốn/tái cấu trúc tài sản. Một sự cải thiện đáng kể trong thu nhập từ phí dịch vụ cũng có thể là một động lực quan trọng.
Nhóm ngân hàng tư nhân cũng không hề kém cạnh. HDBank (HDB) báo lãi 6 tháng đạt 10.068 tỷ đồng, và đặc biệt ấn tượng với tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu (ROE) lên tới 26,5%. Động lực chính được HDBank nhấn mạnh là việc đẩy mạnh kinh doanh số. Chuyển đổi số không chỉ giúp giảm chi phí mà còn mở rộng tệp khách hàng, tăng cường khả năng cung cấp các sản phẩm dịch vụ mới (như thanh toán, bảo hiểm liên kết ngân hàng), từ đó gia tăng mạnh mẽ nguồn thu ngoài lãi và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn của cổ đông.
OCB cũng thể hiện đà tăng trưởng tích cực với lợi nhuận trước thuế quý 2/2025 tăng 11,2% so với cùng kỳ năm trước. Đi kèm với đó, dư nợ tín dụng của ngân hàng này đã tăng 8,4% trong 6 tháng đầu năm, cho thấy sự tăng trưởng đều đặn cả về quy mô và hiệu quả. Trong khi đó, MSB ghi nhận lợi nhuận trước thuế gần 3.173 tỷ đồng trong 6 tháng đầu năm 2025, cho thấy sự ổn định trong hoạt động của ngân hàng này.
Nhìn chung, những động lực thực sự phía sau “sóng lợi nhuận tỷ đô” quý 2/2025 của ngành ngân hàng có thể được phân tích sâu hơn:
Một trong những yếu tố quan trọng nhất là chất lượng tài sản được cải thiện và khả năng xử lý nợ xấu hiệu quả. Việc giảm mạnh chi phí dự phòng như VCB cho thấy các ngân hàng đang tự tin hơn vào việc kiểm soát nợ xấu, có thể nhờ vào các nỗ lực tái cấu trúc, thu hồi nợ, hoặc nhờ môi trường kinh tế vĩ mô ổn định hơn giúp doanh nghiệp và cá nhân có khả năng trả nợ tốt hơn. Điều này trực tiếp giúp ngân hàng giữ lại nhiều lợi nhuận hơn thay vì phải trích lập dự phòng.
Thứ hai, hiệu quả hoạt động và kiểm soát chi phí đang trở thành ưu tiên hàng đầu. Như Sacombank đã chứng minh, việc kiểm soát chi phí hoạt động một cách chặt chẽ giúp tối ưu hóa lợi nhuận ngay cả khi tăng trưởng doanh thu chưa thật sự đột phá. Đây là kết quả của việc ứng dụng công nghệ, tự động hóa quy trình, và quản lý vận hành tinh gọn hơn.
Thứ ba, đẩy mạnh kinh doanh số và đa dạng hóa nguồn thu ngoài lãi là chiến lược dài hạn đang phát huy hiệu quả. HDBank là một ví dụ điển hình. Các ngân hàng đang không ngừng mở rộng các dịch vụ phi tín dụng như bancassurance (bảo hiểm qua ngân hàng), dịch vụ thanh toán, ngoại hối, tư vấn tài chính. Những nguồn thu này không chỉ mang lại biên lợi nhuận cao hơn mà còn giảm sự phụ thuộc vào hoạt động tín dụng truyền thống, tạo ra dòng doanh thu ổn định và bền vững hơn.
Cuối cùng, tăng trưởng tín dụng chất lượng cao vẫn là nền tảng. Mặc dù áp lực lên NIM vẫn tồn tại trong bối cảnh cạnh tranh, các ngân hàng vẫn đang tìm cách tối ưu hóa danh mục cho vay, tập trung vào các phân khúc khách hàng có rủi ro thấp và khả năng sinh lời cao. Sự tăng trưởng tín dụng tổng thể của OCB là minh chứng cho việc các ngân hàng vẫn đang tích cực đẩy mạnh hoạt động cho vay, đặc biệt khi nhu cầu vốn của nền kinh tế đang hồi phục.
Tuy nhiên, đối với các nhà đầu tư lâu năm, việc nhìn nhận những con số lợi nhuận này cũng cần đi kèm với sự phân tích thận trọng. Mặc dù lợi nhuận tăng trưởng mạnh mẽ, nhưng cần xem xét tỷ lệ nợ xấu, tỷ lệ bao phủ nợ xấu, và chất lượng của các khoản nợ đã được cơ cấu lại. Liệu sự giảm trích lập dự phòng có bền vững, hay chỉ là một động thái nhất thời? Liệu tăng trưởng tín dụng có đi kèm với rủi ro tiềm ẩn trong một số phân khúc (như bất động sản) hay không?
Nhìn chung, kết quả kinh doanh quý 2/2025 cho thấy ngành ngân hàng Việt Nam đang thực sự “thức tỉnh” với những dấu hiệu tích cực về hiệu quả hoạt động và chất lượng tài sản. Những “ông lớn” đang cho thấy khả năng thích nghi và tối ưu hóa nguồn lực trong một môi trường đầy biến động. Đối với nhà đầu tư, đây là lúc để đánh giá sâu hơn về mô hình kinh doanh, chiến lược phát triển số, và năng lực quản trị rủi ro của từng ngân hàng, từ đó chọn lọc những cái tên có tiềm năng tăng trưởng bền vững nhất trong chặng đường sắp tới.
