Trung Quốc, với vị thế là nền kinh tế lớn thứ hai thế giới và là đối tác thương mại, đầu tư quan trọng bậc nhất của Việt Nam, luôn có một tầm ảnh hưởng sâu rộng đến bức tranh kinh tế vĩ mô và thị trường chứng khoán trong nước. Mọi “hơi thở” của nền kinh tế tỷ dân này, từ tốc độ tăng trưởng GDP, chính sách kích thích, đến những thách thức nội tại như thị trường bất động sản hay tiêu dùng, đều có khả năng tạo ra những làn sóng lan tỏa, tác động trực tiếp đến hoạt động xuất khẩu của Việt Nam và từ đó, ảnh hưởng đến triển vọng của nhiều ngành nghề và cổ phiếu trên sàn chứng khoán.
Trong bối cảnh hiện tại, kinh tế Trung Quốc đang trải qua một giai đoạn chuyển mình với nhiều yếu tố đan xen. Sau giai đoạn tăng trưởng nóng, Bắc Kinh đang nỗ lực tái cân bằng nền kinh tế, tập trung hơn vào tiêu dùng nội địa, phát triển công nghệ cao và giảm bớt sự phụ thuộc vào đầu tư và xuất khẩu truyền thống. Tuy nhiên, quá trình này không hề bằng phẳng. Các dữ liệu gần đây cho thấy tốc độ tăng trưởng GDP của Trung Quốc có dấu hiệu chững lại so với kỳ vọng, và một số chỉ số kinh tế quan trọng như PMI (chỉ số nhà quản lý mua hàng), doanh số bán lẻ, và đầu tư tài sản cố định cũng thể hiện sự biến động. Đặc biệt, những thách thức trong lĩnh vực bất động sản và tâm lý tiêu dùng của người dân, dù đã có những biện pháp hỗ trợ từ chính phủ, vẫn là những điểm cần theo dõi sát sao.
Vậy những diễn biến này tại Trung Quốc ảnh hưởng đến Việt Nam, đặc biệt là hoạt động xuất khẩu của chúng ta, như thế nào?
Thứ nhất, Trung Quốc là thị trường xuất khẩu lớn thứ hai của Việt Nam (sau Mỹ), đồng thời là nhà cung cấp nguyên vật liệu đầu vào và máy móc thiết bị quan trọng. Bất kỳ sự suy yếu nào trong nhu cầu tiêu dùng hoặc sản xuất tại Trung Quốc đều có thể trực tiếp làm giảm lượng hàng hóa xuất khẩu từ Việt Nam sang thị trường này. Các ngành như nông sản, thủy sản, dệt may, giày dép, điện tử, và một số mặt hàng nguyên liệu thô sẽ là những đối tượng chịu ảnh hưởng đầu tiên. Nếu kinh tế Trung Quốc chững lại, sức mua của người dân giảm, các nhà nhập khẩu Trung Quốc sẽ cắt giảm đơn hàng, khiến doanh thu của các doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam sụt giảm.
Thứ hai, ảnh hưởng đến chuỗi cung ứng khu vực và toàn cầu. Trung Quốc là trung tâm sản xuất và chuỗi cung ứng của thế giới. Mặc dù Việt Nam đang nỗ lực đa dạng hóa chuỗi cung ứng, nhưng một lượng lớn nguyên vật liệu, linh kiện đầu vào cho các ngành sản xuất của Việt Nam vẫn đến từ Trung Quốc. Nếu hoạt động sản xuất tại Trung Quốc gặp vấn đề hoặc chính sách “Zero-Covid” (nếu có) gây gián đoạn chuỗi cung ứng, điều này sẽ làm tăng chi phí sản xuất, gây thiếu hụt nguyên vật liệu cho các nhà máy tại Việt Nam, ảnh hưởng đến năng lực sản xuất và khả năng cạnh tranh xuất khẩu.
Thứ ba, tác động đến du lịch và dịch vụ. Trước đây, khách du lịch Trung Quốc là nguồn khách quốc tế lớn nhất của Việt Nam. Mặc dù du lịch quốc tế đang dần phục hồi, nhưng nếu kinh tế Trung Quốc gặp khó khăn, tầng lớp trung lưu bị ảnh hưởng, khả năng chi tiêu cho du lịch nước ngoài sẽ giảm sút. Điều này sẽ ảnh hưởng đến các ngành dịch vụ, khách sạn, hàng không và du lịch của Việt Nam, vốn đang kỳ vọng vào sự phục hồi mạnh mẽ.
Thứ tư, ảnh hưởng đến giá cả hàng hóa và nguyên liệu. Trung Quốc là quốc gia tiêu thụ hàng hóa và nguyên liệu lớn. Bất kỳ sự thay đổi nào trong nhu cầu của Trung Quốc cũng có thể ảnh hưởng đến giá cả các mặt hàng cơ bản như sắt thép, than đá, dầu mỏ, quặng kim loại trên thị trường quốc tế. Các doanh nghiệp Việt Nam nhập khẩu các nguyên liệu này sẽ chịu ảnh hưởng trực tiếp từ biến động giá, tác động đến chi phí sản xuất và lợi nhuận.
Tuy nhiên, bên cạnh những thách thức, sự chuyển mình của kinh tế Trung Quốc cũng có thể mở ra một số cơ hội:
- Chuyển dịch đầu tư: Một số doanh nghiệp nước ngoài có thể cân nhắc đa dạng hóa địa điểm sản xuất ngoài Trung Quốc để giảm thiểu rủi ro chuỗi cung ứng. Việt Nam, với môi trường đầu tư hấp dẫn, vị trí địa lý thuận lợi và các hiệp định thương mại tự do, có thể là điểm đến lý tưởng để thu hút làn sóng đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) mới từ các doanh nghiệp này.
- Tập trung vào phân khúc chất lượng cao: Nếu Trung Quốc tập trung hơn vào các ngành công nghệ cao và sản xuất giá trị gia tăng, điều này có thể tạo ra cơ hội cho các doanh nghiệp Việt Nam lấp đầy khoảng trống ở các phân khúc thấp hơn hoặc trung bình, nơi Trung Quốc dần rút lui.
- Phát triển nội lực: Áp lực từ kinh tế Trung Quốc cũng có thể thúc đẩy Việt Nam đẩy mạnh phát triển thị trường nội địa, giảm bớt sự phụ thuộc vào xuất khẩu, và tăng cường năng lực tự chủ của nền kinh tế.
Đối với nhà đầu tư chứng khoán, việc theo dõi các chỉ số kinh tế vĩ mô của Trung Quốc như GDP, PMI, doanh số bán lẻ, và các động thái chính sách của chính phủ Trung Quốc là cực kỳ quan trọng. Các nhóm cổ phiếu có mối liên hệ trực tiếp với hoạt động xuất khẩu sang Trung Quốc (như thủy sản, nông sản, dệt may), hoặc các doanh nghiệp có chuỗi cung ứng phụ thuộc nhiều vào nguyên liệu từ Trung Quốc, sẽ là những đối tượng chịu ảnh hưởng trực tiếp và cần được đánh giá kỹ lưỡng.
Tóm lại, “hơi thở” của nền kinh tế Trung Quốc không chỉ là vấn đề của riêng Bắc Kinh mà là một biến số quan trọng tác động đến triển vọng xuất khẩu và tăng trưởng kinh tế của Việt Nam. Nhà đầu tư cần có cái nhìn đa chiều, cập nhật thông tin liên tục và đánh giá đúng mức độ ảnh hưởng để đưa ra những quyết định đầu tư phù hợp, giảm thiểu rủi ro và tận dụng những cơ hội tiềm năng trong bối cảnh thị trường biến động.
