Nâng hạng FTSE: mốc 07/10/2025, còn “điểm trừ” nào phải xử lý?

5 ngày ago

Mốc ngày 07/10/2025 được FTSE Russell ấn định là thời điểm công bố kết quả Rà soát phân loại thị trường thường niên. Sau bảy năm nằm trong danh sách theo dõi nâng từ Frontier lên Secondary Emerging, Việt Nam đã tháo gỡ nhiều nút thắt, nổi bật là vận hành hệ thống giao dịch KRX và bỏ yêu cầu “có đủ tiền trước khi đặt lệnh” đối với nhà đầu tư nước ngoài là tổ chức. Tuy vậy, để chuyển nhóm một cách thuyết phục, thị trường vẫn còn một số “điểm trừ” cần xử lý dứt điểm, chủ yếu xoay quanh cơ chế thanh toán – bù trừ và tính thông suốt của dòng lệnh, dòng vốn.

Vấn đề cốt lõi đầu tiên là tiêu chí “Giao nhận chứng khoán theo cơ chế DvP” và cách thức quản trị giao dịch lỗi thanh toán (failed trades). Về nguyên lý, một thị trường ở nhóm “Secondary Emerging” phải đảm bảo quy trình thanh toán giao – nhận đồng thời, giảm thiểu rủi ro đối tác và có biện pháp xử lý chuẩn mực khi phát sinh thiếu tiền hoặc thiếu chứng khoán vào ngày T+2. Việt Nam đã tiến một bước lớn khi cho phép mô hình non-prefunding dành cho nhà đầu tư nước ngoài là tổ chức, nhờ đó lệnh mua không còn bị ràng buộc bởi yêu cầu nạp đủ tiền trước khi đặt lệnh. Tuy nhiên, ngay cả khi rào cản “tiền trước” đã gỡ, câu hỏi FTSE đặc biệt quan tâm là cơ chế xử lý giao dịch thiếu tiền vào ngày thanh toán, nghĩa vụ chuyển sang công ty chứng khoán ra sao, và toàn hệ thống theo dõi – chế tài thế nào để rủi ro không lan truyền. Khi những câu hỏi này được chứng minh là vận hành trơn tru trong thực tế, tiêu chí về failed trades mới thực sự được “nâng hạng”.

Điểm nghẽn thứ hai liên quan đến tốc độ và thủ tục mở tài khoản cho nhà đầu tư nước ngoài. Trên thực tế, những cải tiến gần đây đã rút ngắn quy trình, nhưng vẫn còn trường hợp kéo dài do khâu xác minh, ủy quyền và kết nối giữa các bên lưu ký – thành viên bù trừ – ngân hàng thanh toán. Ở góc nhìn chỉ số, đó là yếu tố thuộc nhóm “chất lượng thị trường”, ảnh hưởng trực tiếp đến cách FTSE chấm điểm “khả năng tiếp cận”. Để chinh phục thang điểm này, bên cạnh việc đơn giản hóa hồ sơ, điều quan trọng là tính nhất quán về chuẩn tác nghiệp giữa các trung gian: thời gian xử lý phải có mức trần rõ ràng, các ngoại lệ cần được hướng dẫn thống nhất và có đầu mối giải quyết tức thời.

Điểm nghẽn thứ ba là cơ chế giao dịch giữa các nhà đầu tư không cư trú đối với những cổ phiếu đã chạm hoặc sát trần sở hữu nước ngoài. Khi room ngoại kín, nhu cầu “chuyển tay” giữa các nhà đầu tư ngoại vẫn rất lớn; nếu thiếu một cơ chế thuận lợi, lệnh sẽ bị chậm hoặc chuyển thành thỏa thuận thủ công, làm giảm tính minh bạch và tăng chi phí. Những thị trường trong nhóm Emerging thường có cơ chế giao dịch nội khối cho nhà đầu tư ngoại ở các mã kín room nhằm bảo đảm dòng vốn thứ cấp lưu thông thông suốt. Với Việt Nam, việc thiết kế – công bố một cơ chế rõ ràng, có phương thức đối ứng minh bạch và ghi nhận đầy đủ vào hệ thống khớp lệnh là bước quan trọng để thỏa tiêu chí này.

Trên nền ba “điểm trừ” nói trên, bức tranh tích cực là chúng ta đã có công cụ hạ tầng để giải quyết. Hệ thống KRX đi vào vận hành mở đường cho các tính năng thị trường hiện đại, từ quản trị phiên ATO/ATC mượt hơn, cho đến nền tảng kỹ thuật để triển khai mô hình đối tác bù trừ trung tâm (CCP). CCP, nếu triển khai đúng lộ trình, sẽ là chìa khóa “khóa chặt” rủi ro đối tác, chuẩn hóa quy trình DvP và cơ chế xử lý thiếu tiền, qua đó đáp ứng trực tiếp hai tiêu chí FTSE còn đang “để ngỏ”. Song song, khối lưu ký – bù trừ và các công ty chứng khoán cũng đã có hướng dẫn chi tiết cho quy trình non-prefunding, trong đó nghĩa vụ thanh toán thiếu tiền được chuyển hóa có điều kiện sang tài khoản tự doanh của công ty chứng khoán vào ngày T+2. Đây là cấu phần quan trọng để FTSE đánh giá thực thi chứ không chỉ “trên giấy”.

Từ nay đến ngày 07/10/2025, điều thị trường cần theo dõi không chỉ là văn bản mới, mà là bằng chứng vận hành: tỷ lệ giao dịch lỗi thanh toán giảm thế nào sau khi áp dụng hướng dẫn non-prefunding; các công ty chứng khoán có triển khai đầy đủ khung đánh giá rủi ro đối với khách hàng tổ chức không cư trú; thời gian mở tài khoản mới cho nhà đầu tư nước ngoài giảm xuống mức bao nhiêu ngày làm việc; và liệu cơ chế chuyển nhượng giữa nhà đầu tư nước ngoài ở các mã kín room có được công bố, thử nghiệm và đưa vào quy trình chuẩn. Nếu các “điểm trừ” này được gỡ đủ nhanh, kịch bản nâng hạng ngay kỳ công bố 07/10 là có cơ sở. Ngược lại, trong trường hợp cần thêm thời gian để tích lũy dữ liệu vận hành, thông điệp “tiếp tục trên Watch List với ghi nhận tiến bộ” cũng không phải là bất lợi, vì dòng vốn thường “đi trước” khi tiêu chí đã gần như hoàn tất.

Với nhà đầu tư, câu chuyện “đón sóng nâng hạng” nên đặt trên kỷ luật dữ liệu hơn là cảm xúc. Mốc thời gian đã rõ; các tiêu chí còn lại cũng được định danh cụ thể. Điều cần làm là bám sát các thông báo của cơ quan quản lý và đơn vị hạ tầng, theo dõi phản ứng của khối trung gian, và đánh giá độ bền của thanh khoản khi các quy trình mới đi vào nếp. Nâng hạng không chỉ là một pha “bơm vốn ngắn hạn” từ ETF thụ động, mà là phép thử về sức khỏe toàn hệ sinh thái: hệ thống giao dịch, bù trừ – thanh toán, lưu ký, ngân hàng thanh toán, công ty chứng khoán và cả cơ chế pháp lý cho nhà đầu tư nước ngoài. Khi những cấu phần này đồng thời tiệm cận chuẩn mực, nhãn “Secondary Emerging” chỉ còn là hệ quả.

TUYÊN BỐ MIỄN TRỪ TRÁCH NHIỆM

Báo cáo này được COPHIEUVIP.COM thực hiện dựa trên các nguồn dữ liệu đáng tin cậy tại thời điểm phát hành. Tuy nhiên, chúng tôi không đảm bảo tính chính xác tuyệt đối hoặc đầy đủ của thông tin. Các phân tích và khuyến nghị trong báo cáo chỉ mang tính tham khảo, không phải lời khuyên đầu tư chính thức. Nhà đầu tư cần tự chịu trách nhiệm về quyết định đầu tư của mình và nên tham khảo ý kiến từ các chuyên gia tài chính trước khi hành động. COPHIEUVIP.COM không chịu trách nhiệm cho bất kỳ tổn thất nào phát sinh từ việc sử dụng thông tin trong báo cáo này.

COPHIEUVIP.COM hiện đang có chương trình tư vấn đầu tư chứng khoán, hãy nhắn tin cho Mạnh Hùng cophieuvip qua zalo để được hỗ trợ:

Phone/sms/zalo: 0918.266.588

👉Bấm vào đây để nhắn tin zalo cho Mạnh Hùng COPHIEUVIP 👈

Hoặc quét QR code để kết bạn zalo

Hiện tại COPHIEUVIP.COM đang hợp tác với 2 công ty chứng khoán là VPS và TCBS để có thể hỗ trợ sâu hơn với các nhà đầu tư sử dụng tài khoản ở 2 công ty này. Để được hỗ trợ tư vấn đầu tư từ COPHIEUVIP.COM, quý nhà đầu tư hãy làm như sau: